Одамлар минг йиллар давомида дунёдаги ҳашаротларни ўзгартириб келишди — аммо Aнтропоцен тез суръатлар билан бу жараён тезлашмоқда.
Япониядаги заводда бир миллион қишлоқ ҳайвонлари еҳтиёткорлик билан парваришланмоқда. Бир неча кун олдин, улар ўзларини қумга ўхшаш тухумларидан бураб, кенг дунёга айланишди. Енди улар майда ёнғоқ-жигарранг тıртıллар — улар яшайдиган оқ матонинг чиройли тарзда букланган чойшабларида вергуллар.
Уларнинг конвейер тасмаси «она» тиришқоқ, агар бир оз ажратилган бўлса: кунига уч марта, улар устига тантанали равишда қайта тикланган тут барглари қатламини тўкиб ташлайди. У тезда ютиб юборилади ва бир неча ҳафта ичида улар гўё безатилган таомдек узун, текис столларга сочилган янги тут баргларини ейишни тугатадилар. Ниҳоят, тıртıллар инсон бармоқларидек тўла, қаймоқсимон, қоғозли терига эга бўлганда, уларнинг катта лаҳзалари келди: улар картон токчаларга белкурак билан ўралади, ҳар бири кейинги бир неча кун давомида ўзини нозик оқ пилла қилиб ўтказади.
Бу ипак қурти — ва ҳар йили бир триллионгача йетиштирилади. Дарҳақиқат, улар болалар ертак китобларида, қишлоқ хўжалиги ярмаркаларида ва томорқа ҳақидаги ертакларда кўринмаса ҳам, улар сайёрамизда асаларилардан кейин иккинчи енг кўп ўстириладиган ҳайвонлардир. Улар, шунингдек, кенг тарқалган бўлиб хонакилаштирилган деб ҳисобланадилар — бу бизнинг туримизга дунёни забт етишга ёрдам берган илк инсон шерикларининг ексклюзив пантеонининг бир қисмидир.
Тахминан 7500 йил олдин, замонавий отлар Россиянинг жануби-ғарбий қисмидаги шамолли даштларда айланиб юрганида ва куркалар Шимолий Aмериканинг ўрмонзорларида ёввойи ҳайвонлар бўлганида, одамлар билан муносабатларни бошлаш учун Хитойнинг марказий қисмидаги тут буталаридан ипак қуртлари юлиб олинган.
Минг йиллар давомида улар ҳар қандай даражада — генетик, хулқ-атвор, физиологик ва ҳатто естетик жиҳатдан ўзгаришларга дуч келишди. Ва улар буни қиладиган ягона ҳашаротлар емас.
Ҳозирги вақтда одамлар ҳар қачонгидан ҳам кенгроқ турдаги майда ҳашаротлар чорвачилиги билан шуғулланмоқдалар. Бутун дунё бўйлаб овқат қуртлари юк ташиш контейнерларида тўпланишади, крикетлар уйлардаги тухум картон қутилари атрофида айланиб юришади ва асаларилар кўчма уялар ичига ўралган ҳолда бутун мамлакатларни айланиб чиқишади. Ҳар бир авлод ўтган сайин улар ўзгариб бораверади: биз уларга қанчалик боғлиқ бўлсак, улар бизга шунчалик боғлиқ.
