23-феврал куни Nuz.uz интернет сайтининг мухбири соат 11-00 да Тошкент шаҳар судида иқтисодий ишлар бўйича Тошкент шаҳар суди апелляция инстанциясининг баҳолаш тўғрисидаги ҳисобот ҳақиқий эмас деб топилганлиги тўғрисидаги ишда (4-сонли иш -1001-2012 / 16731) қатнашди.
Суд ҳайъати аъзолари — А.Усмонов, М.Султонов, Б.Исроилов.
Даъвогар — «ALTROMARK» МЧЖ хорижий компанияси бўлиб, унинг мол-мулки метро қурилиши муносабати билан вайрон қилинган ва ҳозирда бузилган ишлаб чиқариш мажмуаси учун тегишли компенсация олиш мақсадида корхона раҳбари сифатида ўз ҳуқуқларини амалга оширишга ҳаракат қилмоқда. Ушбу иш бўйича судланувчи “ҲИСОБ ВА БИЗНEС БАҲОЛАШ” ташкилоти бўлиб, даъвогар унинг баҳолаш тўғрисидаги ҳисоботини ишончсиз деб ҳисоблайди.
Ушбу ишга жамоатчилик орасида катта муносабат билдирилгани ва бизнинг таҳририятимиз каби барча оммавий ахборот воситалари учун ҳам қизиқ бўлганлиги сабабли, суд мажлиси бошланишидан олдин даъвогар суд ҳайъатига ушбу жараённи ёзиб олиш учун рухсат сўраб мурожаат қилган.
Ушбу ариза кенгаш томонидан қонунга хилоф равишда рад этилган. Ваҳоланки, ушбу ишда маҳфий ёки давлат сирларини ташкил этувчи ҳеч қандай маълумот йўқ эди. Шунингдек, ушбу жараённинг предмети фуқароларнинг шахсий ҳаёти билан боғлиқ ошкор қилиб бўлмайдиган маълумотлар эмас. Жараён очиқ ва ҳеч нарса ушбу жараённинг видеотасвирга олинишига тўсқинлик қила олмайди.
Шунга қарамасдан, суд ҳайъати оммавий ахборот воситаси вакилига видеотасвирга рухсат бермаслик учун расмий сабаблар топди, яъни: Nuz.uz интернет сайти журналистидан таҳририятнинг оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатдан ўтиш ҳужжатларини (рўйхатдан ўтганлик тўғрисидаги гувоҳнома, оммавий ахборот воситаси сифатида ишлаш учун баъзи тушунарсиз рухсатномалар) талаб қила бошлади, шунингдек суд ҳайъати белгиланган шаклдаги мухбирлик гувоҳномасига асоссиз равишда ишончсизлик билдирди.
Юқоридаги сабабларга кўра, суд ҳайъати мухбирга видеотасвирга олишни рад этишини айтди, бироқ шу билан бирга у даъвогарнинг илтимосини «қисман қондирди» ва жараённи аудиоёзувга муҳрлашга имкон беради, гарчи бунинг учун процессуал қонунчиликка мувофиқ суд ҳайъатининг рухсати талаб этилмасада. Аслида суд ҳайъати суд мажлисининг видеотасвирга олиниши тўғрисидаги талабни шунчаки рад этди.
Биз ушбу ҳаракатни ноқонуний деб биламиз, чунки қайси норматив ҳужжатга асосланиб мухбирдан юқоридаги ҳужжатлар талаб қилингани ва унинг сертификатига ишончсизлик кўрсатилгани мухбирга тушунтирилмаган. Оммавий ахборот воситалари вакиллари учун бундай талаблар қайси меъёрий ҳужжатда кўрсатилган? ОАВ вакиллари жараённи ёзиб олиш учун судда тақдим этилиши керак бўлган ҳужжатлар рўйхати билан аниқ қаерда танишишлари мумкин?
Жараённи видеотасвирга олиш тўғрисидаги ҳужжатларнинг бундай рўйхати, шунингдек, суд мажлисларида қатнашиш тартиби Тошкент шаҳар суди биносининг бирор жойида кўрсатилмаган! Бинонинг кириш қисмида ҳам, ичкарисида ҳам.
21.02.2020 йилда қабул қилинган Олий Суд Пленуми Қарорининг 4-сони, 16-банди, «Суд ишларини очиқлигини ва судлар фаолияти тўғрисида маълумот олиш ҳуқуқини таъминлаш тўғрисида»ги қарорига мувофиқ — суд мажлисида иштирок этаётган шахслар, шу жумладан оммавий ахборот воситалари вакиллари суднинг ички фаолиятини тартибга солувчи ҳужжатлар билан белгиланган тартибда суд биносига кириш ҳуқуқи билан таъминланиши шарт. Шу муносабат билан судлар суд биносига киришда ушбу ҳужжатлар билан танишиш имкониятини таъминлаши керак.
Бироқ, ушбу суд биносига киришда, кўриб чиқиш учун бундай буйруқ йўқ. ОАВ вакили ушбу маълумотни қаердан олиши керак? Маълум бўлишича, бундай буйруқ умуман йўқ ва судялар оммавий ахборот воситалари вакилларига нисбатан ўзбошимчалик билан бирон қарор қабул қилишга ҳақлими?
Бизнингча, бу Олий суд Пленумининг 2020 йил 21 февралдаги 4-сонли қарорида белгиланган суд ишларининг очиқлигини таъминлаш принципини тўлиқ бузади.
Тошкент шаҳар хўжалик суди суд ҳайъатининг ҳаракатлари Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг қарорларига тўлиқ зиддир. Ушбу суд ҳайъатининг таркибига кирувчи судяларга нисбатан қонун ҳужжатларида назарда тутилган чораларни кўришингизни ва белгиланган тартибда жавобгарликка тортишингизни сўраймиз.
Сарлавҳада берилган савол, албатта, риторикдир. Жавоби эса барча ўқувчиларга ва айнан ўша суд ҳайъатининг ўзларига ҳам яхши маълум.
Виктор Михайлов, Nuz.uz – “Новости Узбекистана” (Ўзбекистон янгиликлари) интернет сайти бош муҳаррири
