2020–2022 йиллар ва 2023 йилнинг 9 ойи давомида ис газидан заҳарланиш билан боғлиқ 245 та нохуш ҳолат юз бергани оқибатида 200 нафар фуқаро жароҳатланган, 421 нафари ҳалок бўлган ва бу каби фожиалар йилдан-йилга кўпайиб бормоқда. Бу ҳақда Сенат матбуот хизмати хабар қилмоқда.
Сенатнинг Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитаси мажлисида Сенаторлар томонидан бундай ҳолатларга ушбу соҳада ҳали ҳам қатор тизимли муаммо ҳамда камчиликлар мавжудлиги сабаб бўлаётгани айтиб ўтилди.
Хусусан, якка тартибдаги уй-жойлар, кўп қаватли уйларда ўрнатилган газда ва қаттиқ ёқилғи ёки нефть маҳсулотларида ишловчи аксарият қурилмаларнинг дудбурон ва шамоллатиш каналлари соз ҳолатда эмас. Улар сифатли тозаланмаган ва белгиланган муддатларда техник кўрикдан ўтказилмаган. Шунингдек, янги қурилган кўп қаватли уйлардаги дудбурон ва шамоллатиш каналлари амалдаги қурилиш меъёрларига зид равишда ўрнатилмоқда.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 1 ноябрдаги “Аҳоли хонадонларида иситиш тизими ва ёқилғи маҳсулотларидан фойдаланишда хавфсизлик талабларига риоя этилишини таъминлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори билан ташкил этилган Республика комиссиясининг фаолияти кутилган самараларни бермаяпти.
Турар жойлардаги газ плиталари, иситиш қозонлари, дудбуронлар ва вентилация тизимини тафтишдан ўтказиш ва профилактика хизматлари кўрсатишни тизимли ташкил этиш асосий вазифалардан бири сифатида белгиланган. Бироқ шу кунга қадар мазкур хизматларни кўрсатиш тизимини тартибга солувчи норматив-ҳуқуқий ҳужжат мавжуд эмас.
Оқибатда тегишли ишлар мутахассис бўлмаган ходимлар томонидан сифатсиз ва юзаки бажарилмоқда.
Шу билан бирга турар жойлардаги газ жиҳозлари, иситиш қозонлари, дудбуронлар ва вентилация тизимини техник тафтишдан ўтказиш ва профилактика хизматлари кўрсатишни тизимли ташкил этишга оид қонунчиликда ҳам ҳуқуқий бўшлиқ мавжуд.
Масалан, ис гази билан боғлиқ нохуш ҳолатларнинг олдини олиш борасидаги муносабатларни тартибга солувчи яхлит норматив-ҳуқуқий ҳужжат мавжуд эмас, бу борада ваколатли давлат органи аниқ белгиланмаган.
Вазирлар Маҳкамасининг 2021 йилдаги 64-сонли қарорида турар жойлардаги дудбурон ва шамоллатиш каналларининг техник ҳолатини тафтишдан ўтказиш, аниқланган носозликларни бартараф этиш ҳамда бу соҳада профилактика хизматларини кўрсатиш Фавқулодда вазиятлар вазирлиги зиммасига юкланган бўлсада, мамлакатимиздаги 7,5 миллиондан ортиқ хонадонни тўлиқ қамраб олиш ва ушбу вазифани амалга ошириш учун вазирликнинг техник имконияти йўқ. Бу соҳа бўйича мутахассис ходимлар ҳам йўқлиги сабабли ҳуқуқий асоси бўлмаган хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятидан фойдаланиб келинмоқда.
Газда ишловчи қурилмаларни ўрнатиш ва таъмирлаш учун мутахассисларга махсус рухсатнома берувчи тизим мавжуд эмас.
Яна бир муҳим масала — бугунги кунда дудбурон ва шамоллатиш каналларини тозалаш, синовдан ўтказиш ва уларга техник хизмат кўрсатиш фаолияти билан шуғулланиб келаётган 200 дан ортиқ хўжалик юритувчи субъект фаолияти устидан таъсирчан назорат ўрнатилмаган, уларнинг ходимлари аттестациядан ўтказилмайди.
Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 1 ноябрдаги “Аҳоли хонадонларида иситиш тизими ва ёқилғи маҳсулотларидан фойдаланишда хавфсизлик талабларига риоя этилишини таъминлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори билан ташкил этилган Республика комиссияси фаолияти кутилган самараларни бермаяпти.
Газда ишловчи қурилмаларни ўрнатиш ва таъмирлаш учун мутахассисларга махсус рухсатнома берувчи тизим мавжуд эмас. Амалдаги қонунчиликда хўжалик юритувчи субъектлар томонидан ўтказилган техник кўрикнинг сифати учун жавобгарлик масаласи белгиланмаганлиги сабабли ушбу субъектлар мутахассислари томонидан аҳолига ёлғон маълумотлар бериш, тамагирлик каби қонунбузарликлар содир этилмоқда.
Бундан ташқари, мажлисда ис газидан заҳарланиш оқибатларини ҳисобга олишнинг аниқ тизими ҳалигача яратилмагани, турли тузилмалар томонидан бахтсиз ҳодисалар ҳисобини юритишда жиддий тафовутлар мавжудлиги айтиб ўтилди.
