Болалар ҳаракатчан бўлади. Қолаверса, организмнинг ўсиб-улғайиши учун қувват, яъни озуқа керак. Шу сабабли ўғил-қизлар тез очқайди. Айниқса, мактаб даврида! Бироқ бундай паллаларда кичкинтойлар дуч келган маҳсулотларни истеъмол қилиб кетавермаслиги зурур. Уларнинг тури, сифати, таркиби ва миқдори доимо назоратда бўлиши шарт.
“Умумий ўрта, ўрта махсус, профессионал таълим муассасаларида ўқувчилар овқатланишини ташкил этишнинг санитария қоидалари, нормалари ва гигиена нормативлари”да умумтатаълим муассасаларида ўқувчилар истеъмол қилиши мумкин бўлган асосий озиқ-овқат маҳсулотлари ассортименти ҳам белгиланган. Улар қуйидагилардан иборат:
🥩 Гўшт ва гўшт маҳсулотлари:
I категорияли мол гўшти, бузоқ гўшти, ёғсиз қўй гўшти (ҳафтада 1-2 мартадан кўп эмас), парранда гўшти, курка, қуён гўшти, балиқ,товуқ тухумлари омлет ёки қайнатилган ҳолда.
🍶Сут ва сут маҳсулотлари:
сут (2,5%, 3,2%, 3,5% ёғлилик даражаси), пастеризацияланган, стерилланган, қуруқ; қуюлтирилган сут (тоза ва шакар аралаштирилган ҳолда), қуюлтирилиб-пиширилган сут; творог (ёғлилик даражаси 9% ва 18%ли; агар ёғлилик даражаси унчалик баланд бўлмаса — 0,5% ли); ўткир бўлмаган турдаги пишлоқ (қаттиқ, юмшоқ, эритилган, зираворларсиз колбаса турдаги); термик қайта ишланганидан сўнг қаймоқ (10%, 15%, 30% ёғлилик даражаси); кефир (қаттиқ); йогуртлар (термик ишлов берилмаган — табиий, сутли ва қаймоқли турлари маъқул); қизариброқ ивиган қатиқ (ряженка), қатиқ, бифидок ва бошқа сут маҳсулотлари; қаймоқ (ёғлилик даражаси 10%, 20% ва 30%).
🧈 Озиқ-овқат ёғлари:
сариёғ; ўсимлик ёғи (кунгабоқар, фақат доғланган пахта ёғи); салатларга, винегретлар, сельд балиғи, иккинчи таомлар салат ёғи; маргарин пишириқлар учун; қовуриш учун чекланган (фақат олий навлар);
🥮 Қандолатчилик маҳсулотлари:
конфетлар (зефир, қиём, мармелад маъқул), шоколад ҳафтасига бир мартадан ошмаслиги керак;қотирилган кулча нон (галета), пишириқ, крекер, вафли, кекс (таъм берувчи моддаларсиз); пишириқлар, тортлар (уваланадиган хамирли ва бисквитли, кремсиз); қиём, мураббо, повидло, корхонада қадоқланган асал;
🥦🥒🍅Сабзавотлар:
картошка, карам, гулкарам, сабзи, лавлаги, бодринг, помидор, қовоқча (кабачки), кулчақовоқ (патиссон), пиёз, чеснок (кичик мактаб ёшидаги болалар учун чекланган миқдорда), петрушка (кашничсимон кўкат), шивит, сельдерей (кашничсимон ошкўк), томат пастаси, томат-пьюре.
🍏🍐🍇 Мевалар:
олма, нок, олхўри, узум, ва бананлар; ҳар кимнинг истеъмол қила олиш қобилиятига қараб цитрусли (апельсин, мандарин, лимон); қуритилган мевалар;
🫘Дуккаклилар:
нўхат, ловия, соя, мош.
🧃Шарбат ва ичимликлар:
маҳаллий табиий ва импорт шарбатлар, ишлаб чиқарилган ичимликлар (оқартирилган ва қуйқали), имкон қадар кичик қадоқда; консервантларсиз ва қўшимча моддаларсиз ишлаб чиқариш туридаги витаминли ичимликлар;какао, чой; ичимлик суви.
🥫Консервалар:
гўштли консерва; консерва овқатлари (гўштли суюқ овқат (рассольник), мол гўштли карам шўрва, мол гўштли гречка каби табиий маҳсулотлар бўлмаганда истисно тарзида); лосось (қизил гўштли балиқ), сайра ёғда, қовурилган скумбрия балиғи; шарбатлар, мева бўлаклари, бақлажон ва қовоқча икраси;
стерилланган помидор ва бодринглар, нон, ёрма, макарон маҳсулотлари — барча турлари чекланмаган миқдорда тавсия этилади.
