2024-йилнинг 12–17-февраль кунлари Ўзбекистоннинг тарихий шаҳри – Самарқандда Ёввойи ҳайвонларнинг кўчиб юрувчи турларини сақлаш бўйича Конвенсия (CMS COP14) иштирокчилари конференсиясининг 14-йиғилиши бўлиб ўтади.
Маълумот учун, CМС конвенсияси 1979-йилда Боннда (Германия) имзоланган ва 1983-йилда кучга кирди. Конвенсияга 133 давлат аъзо. Ўзбекистон Конвенсияга 1998-йил 1-сентябрда қўшилган.
Конвенсия кўчиб юрувчи ҳайвонлар ўтадиган давлатларни, полигон штатларини бирлаштиради ва бутун миграция зонасида халқаро миқёсда келишилган табиатни муҳофаза қилиш чоралари учун ҳуқуқий асос яратади.
CМС CОП14 юқори даражадаги халқаро конференсия бўлиб, у ҳукуматлар, олимлар ва манфаатдор томонларни миграция турларини ва уларнинг яшаш жойларини сақлаш стратегиясини келишиш учун бирлаштиради.
Томонларнинг аввалги 13-конференсияси 2020-йил 15-22-феврал кунлари Гандинагарда (Ҳиндистон) ўтказилган бўлиб, унда 131 иштирокчи давлатдан 1000 дан ортиқ делегатлар иштирок этган. Қайд этиш жоизки, бундай тадбир илгари МДҲ давлатларида ўтказилмаган ва унинг ўтказилиши тарихий аҳамиятга эга бўлиб, Марказий Осиё ва МДҲ давлатлари орасида биринчи бўлиб ўтказиладиган тадбирга айланади.
Таъкидлаш жоизки, жорий йилнинг август ойида Ўзбекистон ҳукумати ва CМS котибияти томонидан Марказий Осиё ёдгорликларининг машҳур кошинларини эслатувчи нақш билан безатилган қанотли қор қоплони тасвирланган тадбирнинг расмий шиори ва логотипи тасдиқланди.
Маълумот учун, қор қоплони Ўзбекистондаги асосий биологик хилма-хиллик турларидан бири бўлиб, унинг тарқалиш йўналиши 12 та давлатни қамраб олади. Қудратли катта мушук ҳам Самарқанднинг афсонавий рамзи бўлиб, унинг тасвири тарихий «Шердор» мадрасасининг муҳташам пештоқидан то Ўзбекистон миллий банкноталаригача бутун мамлакат бўйлаб кенг тарқалган.
Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг конференсияси “Табиат чегара билмайди” мавзусида ўтказилади, бу тадбир логотипи билан бир қаторда кўчиб юрувчи турларнинг саёҳатлари сиёсий чегараларга зид эканлигини ва уларнинг омон қолиши, биологик хилма-хилликни сақлаш халқаро ҳамкорлик ва трансчегаравий саъй-ҳаракатларга боғлиқлигини эслатиб туради.
Логотип ва шиор ҳукуматлар, олимлар ва манфаатдор томонлар кўчиб юрувчи турлар ва уларнинг яшаш жойларини сақлаш стратегияси бўйича келишиб олиш учун йиғиладиган муҳим халқаро учрашув — CМС CОП14 учун замин яратади.
Конференсия 2022-йилда Кунминг-Монреал Глобал Биохилма-хиллик асоси (ГБФ) қабул қилинганидан бери биохилма-хиллик бўйича биринчи глобал йиғилиш бўлади. Конференсия табиатни муҳофаза қилиш бўйича кенг кўламли муҳим устуворликлар ва янги ташаббусларни, шу жумладан ГБФни амалга оширишни қўллаб-қувватлайдиган кўплаб ташаббусларни кўриб чиқади.
Уч йилда бир марта ўтказиладиган халқаро йиғилишда яшаш жойларини сақлаш ва тиклаш, шунингдек, ҳаддан ташқари эксплуатация, яшаш жойларининг йўқолиши ва парчаланиши, ифлосланиш ва иқлим ўзгариши каби турларга таҳдидлар муҳокама қилинади. Шунингдек, янги йирик ҳисоботлар ва йўл-йўриқларни, жумладан, дунёдаги биринчи кўчиб юрувчи турларнинг ҳолати тўғрисидаги ҳисоботни, ёруғликнинг ифлосланиши бўйича янги глобал тавсияларни ва кўчиб юрувчи турларга таъсирни камайтириш учун чизиқли инфратузилма бўйича илғор тажрибаларни тақдим этиш учун муҳим имконият яратади.
Тадбирда БМТ Атроф-муҳит дастури ижрочи директори И. Андерсен, Халқаро табиатни муҳофаза қилиш иттифоқи бош директори Г. Агилар, Глобал экологик фонд раиси ва бош директори C. Родригес, конвенсияда иштирок этувчи мамлакатлар атроф-муҳитни муҳофаза қилиш вазирлари, халқаро экологик битимлар котибиятлари ва етакчи илмий доиралар раҳбарлари иштирок этади.
