Покистон жанубидаги ҳозирги Синднинг чангли текисликларида кўпчилик ҳеч қачон ешитмаган дунёдаги энг таъсирли қадимий шаҳарлардан бири қолдиқлари ётибди.
Aтрофимдаги қадимий шаҳарни кўздан кечирар эканман, жазирама иссиқни енгил шабада эсди. Миллионлаб қизил ғиштлар йўлаклар ва қудуқларни ҳосил қилди, бутун маҳаллалар панжарага ўхшаш тарзда тарқалди. Қадимги буддист ступаси эскирган кўчалар устида қурилган, пастда кенг зинапояга эга бўлган катта жамоат ҳовузи бор. Қандай бўлмасин, бу ерда фақат бир нечта бошқа одамлар бор еди — менда деярли ўзим учун жой бор еди.
Мен Покистон жанубидаги чанг босган Ларкана шаҳридан бир соатча ташқарида Моҳенжо-даро тарихий жойида едим. Бугунги кунда фақат харобалар қолган бўлса-да, 4500 йил олдин бу нафақат дунёдаги энг қадимги шаҳарлардан бири, балки жуда ривожланган инфратузилмаларга эга гуллаб-яшнаган метропол еди.
Моҳенжо-даро — бу синдҳи тилида «ўлганлар тепалиги» деган маънони англатади — бронза даврида Aфғонистоннинг шимоли-шарқидан шимоли-ғарбий Ҳиндистонгача ҳукмронлик қилган бир вақтлар гуллаб-яшнаган Ҳинд водийси (шунингдек, Хараппан номи билан ҳам танилган) цивилизациясининг энг йирик шаҳри еди. . Камида 40 000 киши истиқомат қилган деб ҳисобланган Моҳенжо-даро милоддан аввалги 2500 йилдан 1700 йилгача гуллаб-яшнаган.
«Бу Месопотамия ва Миср билан ижтимоий, маданий, иқтисодий ва диний алоқаларга эга бўлган шаҳар маркази эди», деб тушунтирди маҳаллий гид Иршад Aли Соланги, унинг оиласининг Моҳенжо-дарода ишлайдиган учинчи авлоди.
Aммо бир вақтнинг ўзида гуллаб-яшнаган Қадимги Миср ва Месопотамия шаҳарлари билан солиштирганда, Моҳенжо-даро ҳақида кам одам эшитган. Милоддан аввалги 1700 йилга келиб, у ташлаб кетилган ва бугунги кунгача ҳеч ким аҳоли нима учун ва қаерга кетганини аниқ билмайди.
