Одам савдоси ва мажбурий меҳнатга қарши кураш бўйича Миллий комиссия ҳамда Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Гиёҳванд моддалар ва жиноятчилик бўйича бошқармаси ҳамда Қишлоқ хўжалигини ривожлантириш бўйича Винрок халқаро институти АҚШ департаментинг Гиёҳванд моддларга қарши кураш ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш давлат бюроси ҳамда АҚШ Халқаро тараққиёт агентлиги (USAID) молиявий кўмагида Тошкент шаҳрида “Одам савдосига қарши курашда миллий ва халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлаш” мавзусида халқаро конференция ташкил этилди.
Тошкент халқаро конференцияси Ўзбекистон Республикаси билан БМТнинг Гиёҳванд моддалар ва жиноятчилик бўйича бошқармаси ўртасида 2022-2025 йилларга мўлжалланган кўп қиррали ҳамкорликни янада ривожлантириш бўйича “Йўл харитаси”, Ўзбекистон Республикаси ва БМТнинг Гиёҳванд моддалар ва жиноятчилик бўйича бошқармаси ўртасида 2022 йил учун одам савдосига қарши курашиш бўйича қўшма тадбирлар режаси ва Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Гиёҳванд моддалар ва жиноятчилик бўйича бошқармасининг Одам савдосига қарши курашиш бўйича Глобал дастури, шунингдек, Қишлоқ хўжалигини ривожлантириш бўйича Винрок халқаро институтининг “Марказий Осиёда хавфсиз миграция” лойиҳасини амалга ошириш бўйича “Йўл харитаси” доирасида ташкил этилмоқда. Ушбу тадбир УСАИД томонидан молиялаштирилади ва одам савдосига қарши курашиш соҳасида тажриба алмашиш ва илғор жаҳон тажрибасини тарғиб қилишга ва Марказий Осиё давлатларининг давлат органлари ва нодавлат ташкилотлари вакиллари иштирокида жабрланганларга ёрдам кўрсатиш соҳасига қаратилган.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Одам савдосига ва мажбурий меҳнатга қарши курашиш миллий комиссияси раиси Танзила Камоловна Нарбаева Бухоро шаҳрида 2021 йилнинг 25–26 ноябрь кунлари бўлиб ўтган “Одам савдосига қарши курашишда миллий ва халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлаш” мавзусидаги халқаро конференцияда сўзлаган нутқида июль ойи охирида Марказий Осиё минтақаси ҳуқуқ-тартибот идоралари ва жамоат ташкилотлари учун Инсон савдосига қарши курашиш бўйича ҳар йили Жаҳон байрами шарафига конференция ташкил этиш ғоясини таклиф қилди ва Бухоро конференцияси иштирокчилари ушбу таклифни қўллаб-қувватладилар. Унга кўра Одам савдосига қарши кураш куни Ўзбекистонда 2022 йилда, кейин Қозоғистонда 2023 йилда, Қирғизистонда 2024 йилда, Тожикистонда 2025 йилда ва Туркманистонда 2026 йилда нишонланади.
Ҳар йили 30 июлда Бутунжаҳон одам савдосига қарши кураш куни нишонланади. Биринчи марта ушбу санани Халқаро одам савдосига қарши кураш куни деб эълон қилиш тўғрисидаги қарор 2013 йил 18 декабрда қабул қилинган ва БМТ Бош Ассамблеясининг одам савдосига қарши кураш бўйича саъй-ҳаракатларни мувофиқлаштиришни такомиллаштиришга қаратилган резолюцияси билан расмийлаштирилган. Бу йилги Бутунжаҳон одам савдосига қарши кураш кунининг мавзуси “Технологиядан фойдаланиш ва суиистеъмол қилиш” бўлиб, унда асосий эътибор технологиянинг одам савдосини энгиллаштирадиган ва олдини оладиган восита сифатидаги ролига қаратилади. Одам савдоси кибермаконни забт этиб, муаммолар ва имкониятлар яратди. Технология кўпинча одам савдоси жиноятларини содир этиш, қурбонларни назорат қилиш, ноқонуний хизматларни реклама қилиш ва жиноий даромадларни яшириш фойдасига нотўғри фойдаланилсада, ундан тўғри фойдаланиш амалиётчиларга жиноятларни очиш ва қурбонларни қутқаришда ёрдам беради.
Тошкентдаги халқаро конференция қуйидагиларга ёрдам беради:
• Одам савдосига қарши кураш соҳасида, айниқса технологиялардан фойдаланиш ва суиистеъмол қилиш бўйича илғор миллий тажрибаларни алмашиш.
• Марказий Осиё минтақасида одам савдосидан жабрланганларга мурожаат қилишнинг миллий механизмларини ишлаб чиқиш ва трансмиллий мурожаат қилиш механизмини ишлаб чиқиш масалаларини муҳокама қилиш.
• Одам савдоси қурбонларини аниқлаш, уларга ёрдам кўрсатиш ва репатриация қилиш, шунингдек, одам савдоси билан боғлиқ жиноятларни тергов қилиш ва таъқиб қилишда Марказий Осиё минтақасида одам савдосига қарши курашиш соҳасида манфаатдор томонлар ўртасида ҳамкорликни ривожлантириш.
• Бухоро декларациясини амалга ошириш масалаларини муҳокама қилиш ва одам савдосига қарши курашишда миллий ва халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлаш бўйича ёндашув ва тадбирларни ишлаб чиқиш.
• Давлат чегарасида одам савдосига қарши курашиш бўйича миллий тажриба алмашиш.
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати спикери ва Одам савдоси ва мажбурий меҳнатга қарши курашиш миллий комиссияси раиси, Одам савдоси ва мажбурий меҳнатга қарши курашиш бўйича Миллий маърузачи Танзила Нарбаева хоним: “БМТнинг ғоя ва ёндашувларини Ўзбекистон томони тўлиқ қўллаб-қувватлайди ва улар асосида одам савдосига қарши курашиш бўйича миллий стандартлар ва қонунчилик мустаҳкамланмоқда. Мамлакатимизда инсон ҳуқуқларини муносиб ҳимоя қилишни таъминлаш масалалари давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан бири сифатида белгиланган бўлиб, у инсон манфаатларидан келиб чиқиб, мамлакатимизнинг барча фуқаролари учун фаровон ва муносиб турмуш шароитини яратишга қаратилган. Сўнгги йилларда замонавий муаммоларга, хусусан, одам савдосига қарши курашиш бўйича кузатилаётган глобал тенденцияларни инобатга олган ҳолда, Ўзбекистоннинг ёндашув ва устувор йўналишлари тўлиқ қайта кўриб чиқилди ва такомиллаштирилди. Қонунчилик ва ташкилий-ҳуқуқий базани мустаҳкамлаш бўйича тизимли ишлар амалга оширилди, мамлакатимиз қонунчилигининг халқаро стандартларини амалиётга татбиқ этиш бўйича ишлар амалга оширилди. Мамлакатимизда 2019 йилдан буён барча вазирлик ва идоралар, шунингдек, ушбу йўналишдаги ҳудудий комиссиялар фаолиятини мувофиқлаштирувчи Одам савдоси ва мажбурий меҳнатга қарши курашиш миллий комиссияси самарали фаолият юритмоқда. Бу борада миллий маърузачи институти ҳам ташкил этилган. Охирги уч йилда 32 та норматив-ҳуқуқий ҳужжат қабул қилинди, бир қатор халқаро конвенция ва протоколлар ратификация қилинди, одам савдосига қарши курашиш тўғрисидаги қонуннинг янги таҳрири қабул қилинди, одам савдоси қурбонларини ёки одам савдосининг тахминий қурбонларини аниқлаш ва йўналтириш миллий механизми тасдиқланган. Шунингдек, одам савдоси билан боғлиқ жиноятларни тергов қилиш ва жабрланувчиларни аниқлаш бўйича стандарт иш тартиблари бўйича йўриқнома ишлаб чиқилди.
Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирининг биринчи ўринбосари Шуҳратжон Собиров ўз нутқида таъкидладики: – Ҳаммамизга маълумки, фуқароларимизни одам савдоси билан боғлиқ жиноятлар қурбони бўлишининг олдини олиш, одам савдоси қурбонларини аниқлаш ва йўналтириш, уларга ўз вақтида ёрдам кўрсатишда нотижорат ташкилотлар ва халқаро ташкилотлар билан ҳамкорлик қилиш асосий йўналишлардан биридир.
Шу билан бирга, республикада мазкур жиноятларга қарши самарали курашни таъминлаш мақсадида бугунги кунда халқаро ташкилотлар ва нотижорат ташкилотлари билан ҳамкорликда ҳудудларда фаолият юритаётган мутахассисларнинг билим савиясини оширишга қаратилган семинарлар ташкил этилмоқда. Жумладан, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Гиёҳванд моддалар ва жиноятчилик бўйича бошқармасининг Марказий Осиёдаги ваколатхонаси билан ҳамкорликда Ўзбекистон Республикасининг барча ҳудудларида мутахассислар учун 2 кунлик семинарлар ташкил этилди. Ўқув машғулотларида ички ишлар органларининг 260 нафар тезкор ходими, 96 нафар терговчи, 28 нафар судья, 26 нафар прокурор ўз билим ва малакаларини янада оширдилар.
БМТнинг Гиёҳванд моддалар ва жиноятчилик бўйича бошқармаси Бош директори/Ижрочи директори Геда Вали хоним ўзининг видеомурожаатида Марказий Осиё давлатлари ҳукуматларини минтақавий ва халқаро миқёсда кучли сиёсий жавоб билан одам савдоси таҳдидига қарши туришга ва 2021 йил ноябрь ойида у иштирок этган халқаро конференция иштирокчилари томонидан билдирилган Бухоро декларациясини амалга оширишга содиқликга чақирди, ва минтақадаги ҳуқуқ-тартибот ва суд органларини БМТ Гиёҳванд моддалар ва жиноятчилик бўйича бошқармасининг ресурслари ва Тошкентдаги одам савдоси ва мигрантлар контрабандасига қарши курашиш бўйича минтақавий маслаҳатчиси тажрибасидан фойдаланган ҳолда халқаро одам савдоси ҳолатларини текшириш имкониятидан фойдаланишга ундади.
БМТнинг Гиёҳванд моддалар ва жиноятчилик бўйича бошқармасининг Марказий Осиёдаги минтақавий вакили Ашита Миттал хоним шундай деди: “Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Гиёҳванд моддалар ва жиноятчилик бўйича бошқармасининг одам савдоси бўйича глобал ҳисоботига кўра, Марказий Осиё минтақасида одам савдоси қурбонларининг 60 фоизини аёллар, 13 фоизини эса болалар ташкил этади. Минтақа давлатлари одам савдоси қурбонларининг келиб чиқиши, транзити ва борадиган мамлакатлари ҳисобланади. Одам савдосининг ўрганилаётган асосий шакллари бу минтақада ва бутун дунёда жинсий ва меҳнат эксплуатацияси мақсадида одам савдоси ҳисобланади. Ушбу конференция одам савдосига қарши курашиш соҳасидаги илғор тажрибалар ва келгусидаги ҳаракатларимизни муҳокама қилиш, манфаатдор томонлар ўртасида ҳамкорликни ривожлантириш ва Бухоро декларациясини амалга ошириш ҳамда Марказий Осиё минтақасида одам савдосига қарши курашни кучайтириш масалаларини муҳокама қилиш учун яхши имкониятдир”.
Тадбирда Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистондан Ички ишлар вазирликлари, Бош прокуратура вакиллари, Бухоро декларациясини амалга ошириш бўйича координатори, нодавлат нотижорат ташкилотлари вакиллари, чегара идоралари вакиллари, шунингдек, халқаро ташкилотлар вакиллари иштирок этдилар.
