Аввалроқ, хонанда Жасур Умиров вояга етмаган Ш.М.нинг номусига текканлиги ҳолати юзасидан тўпланган ҳужжатлар бўйича жиноят иши қўзғатилиб, иш юзасидан дастлабки тергов ҳаракатлари олиб борилаётгани ҳақида хабар бергандик.
Ишда тўпланган далиллар асосида Ж. Умировга нисбатан 118-моддаси 3-қисми “а” банди билан айб эълон қилиниб, суднинг 2020 йил 21 декабрдаги ажримига асосан унга нисбатан қамоқ эҳтиёт чораси қўлланилганди.
Самарқанд вилояти ИИБ ахборот хизмати мазкур жиноят иши мақбул далиллар билан тўлиқ тасдиқланганлиги сабабли, унга Жиноят кодексининг 118-моддаси 3-қисми “а” банди билан, шунингдек, у билан бирга бўлган фуқаро А. ва Ш. лар Жиноят кодексининг 241-моддаси 2-қисми ва бошқа моддалари билан айбланганини маълум қилди.
Бугун терговга оид барча жиноят иши ҳужжатлари мазмунан кўриб чиқиш учун тегишли судлов органига юборилган.
Эслатиб ўтамиз, шахснинг ўн саккиз ёшга тўлмаганлиги айбдорга аён бўлган ҳолда номусга тегиш ўн йилдан ўн беш йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланди.
Президентнинг 2021-2023 йилларга мўлжалланган Инвестиция дастурини амалга ошириш бўйича қарорига кўра, мамлакатда UzAuto Motors ҳамда яна 7 та компания томонидан турли русумдаги автомобиллар ишлаб чиқарилиши кўзда тутилмоқда.
Қарор билан тасдиқланган 2021 йилда тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар ва кредитларни жалб қилган ҳолда амалга оширилаётган лойиҳалар манзилли дастурига мувофиқ, қуйидагилар:
– “Navoi-Motors” ХК (пикап, кичик юк машиналари, минивен, йўл танламас, электромобиль, тракторлар) – 2020-2021 йилларга мўлжалланган Австрия компанияси билан ҳамкорликдаги, хорижий инвестициянинг умумий қиймати 12 млн доллар миқдоридаги лойиҳа;
– “Манас авто-саноат” МЧЖ (юк машиналари) – 2021 йилда ишга туширилиши кутилаётган Туркия компанияси билан ҳамкорликдаги, хорижий инвестициянинг умумий қиймати 8 млн доллар бўлган лойиҳа;
– “Namangan Сhangan motors” МЧЖ (енгил автомобиллар) – 2021 йилда ишга туширилиши кутилаётган БАА компанияси билан ҳамкорликдаги, хорижий инвестициянинг умумий қиймати 2 млн доллар бўлган лойиҳа;
– “ADM Jizzakh” МЧЖ (Lada, Kia, Renault) – 2021-2022 йилларда ишга туширилиши кутилаётган Корея эксимбанки иштирокидаги, хорижий инвестициянинг умумий қиймати 43,3 млн доллар бўлган лойиҳа;
– “Auto Motors Asia” МЧЖ (кроссоверлар, юк автомашиналари, микроавтобуслар) – 2021-2022 йилларда ишга туширилиши кутилаётган Хитой компаниялари билан ҳамкорликдаги, хорижий инвестициянинг умумий қиймати 10,5 млн доллар бўлган лойиҳа;
– “Аббос-Эко Агро” МЧЖ (енгил автомобиль, минивен, кичик юк автомобиллари) – 2021-2023 йилларда ишга туширилиши кутилаётган Хитой компанияси билан ҳамкорликдаги, хорижий инвестициянинг умумий қиймати 10 млн доллар бўлган лойиҳа;
– “Hyundai Motor Uz Namangan” МЧЖ (тижорат юк автомобиллари) – Корея компаниялари иштирокидаги, хорижий инвестициянинг умумий қиймати 200 млн доллар бўлган лойиҳа.
Шунингдек, 2020-2022 йилларда UzAuto Motors’нинг хорижий шериклари билан биргаликда хорижий инвестициялар умумий қиймати 177 млн доллар бўлган лойиҳалар доирасида янги автомобиль моделларини ишлаб чиқаришни ташкил этиши назарарда тутилмоқда.
Мазкур лойиҳалар учун жалб қилинаётган хорижий инвестициялар умумий қиймати 462,8 млн доллар миқдорида баҳоланмоқда.
Президентнинг 2021-2023 йилларга мўлжалланган Инвестиция дастурини амалга ошириш бўйича қарорида Tashkent City ҳудудида қуриладиган 3 та банкка тегишли премиум офисларнинг бино майдонлари ҳамда лойиҳа қийматлари маълум қилинди.
Жумладан, Tashkent City ҳудудида “Ўзсаноатқурилишбанк” АТБ “Премиум класс” офис биноси қурилиши 2022 йилгача мўлжалланган бўлиб, майдони 81 минг кв. метрни ташкил қилади ва лойиҳанинг умумий қиймати – 137,0 млн АҚШ доллари.
Шунингдек, “Асакабанк” АТБ “Премиум класс” офис биносини қуриш ҳам 2022 йил учун режалаштирилган. Tashkent City’нинг 64 минг кв. метр ҳудудида қуриладиган банк биноси лойиҳасининг умумий қиймати 102,0 млн АҚШ долларига баҳоланмоқда.
Бундан ташқари Tashkent City ҳудудида 2021-2022 йилларда “Алоқабанк” АТБ “Премиум класс” офис биносини қуриш лойиҳаси доирасида 80 минг кв. метр жой ажратилган бўлиб, лойиҳанинг умумий қиймати 100,0 млн АҚШ долларини ташкил қилади.
Эслатиб ўтамиз, аввалроқ «Tashkent City» ҳудудида қурилаётган 3 та банк биноси — Асакабанк (26 қават), Алоқабанк (26 қават) ва “Ўзсаноатқурилишбанк” (33 қават) ва Кореянинг Bomi Construction (40 қават) бинолари ёнма ён жойлашиши шунингдек, “Ўзсаноатқурилишбанк” АТБ Бош офисининг 33 қаватли биноси томида вертолёт қўниши учун ҳам «шароит» яратилиши маълум бўлганди.
АОКАда Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ахборот хизмати раҳбари Фарҳод Бабашев иштирокида ўтказилаётган брифингда олий таълим муассасаларидаги тўлов-контракт ошишига оид хабарларга изоҳ берилди.
2021 йил 1 февралдан бошлаб республикамизда иш ҳақи ва стипендиялар миқдорлари 10 фоизга оширилади.
Фарҳод Бабашев пандемия шароитида республика аҳолисининг тўлов қобилияти пасайганлигини ҳисобга олиб, фарзанди давлат олий таълим муассасаларида тўлов-контракт асосида ўқиётган оилаларга енгиллик яратиш ва уларни ижтимоий қўллаб-қувватлаш мақсадида жорий ўқув йилидаги амалдаги тўлов-контракт миқдорлари ўзгаришсиз сақлаб қолинишини маълум қилди.
Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 30 сентябрдаги “Умумий ўрта таълим муассасаларининг ўрнак кўрсатган ходимларини моддий рағбатлантириш тартибини такомиллаштириш тўғрисида”ги Ҳукумат қарорига киритаётган ўзгартириш ва қўшимчаларга кўра, энди мактаб директорларига ҳам ойлик устамалар тўланиши мумкин.
Яъни, эндиликда ўқувчилари халқаро фан олимпиадаларида ғолибликни қўлга киритганда мактабларнинг раҳбар ходимларига ва соатбай ишловчи ўқитувчиларга ҳам ойлик устамалар белгиланади.
Шунингдек, мактабларнинг педагог ходимлари халқаро тадқиқотларга ўқувчиларни тайёрлаб бориш ишларига муносиб ҳисса қўшган тақдирда базавий тариф ставкасига нисбатан ҳар ойлик 100 фоиз устама қўшилади.
Илгари ушбу устама педагог ходимлар фаолияти давомида юқори натижалар кўрсатган тақдирда тўланган.
100 фоизлик устама олишга даъвогар педагог ходимларнинг машғулот олиб борадиган фанлари бўйича ўқувчиларининг билимлари халқаро баҳолаш дастурлари интеграция қилинган назорат материаллари асосида баҳоланади.
Бунда назорат материаллари Таълим сифатини баҳолаш бўйича халқаро тадқиқотларни амалга ошириш миллий маркази билан ҳамкорликда Республика таълим маркази томонидан тайёрланади.
Илгари назорат материаллари Қорақалпоғистон Республикаси Халқ таълими вазирлиги, Тошкент шаҳар халқ таълими бош бошқармаси ва вилоятлар халқ таълими бошқармалари томонидан тайёрланган.
Байрамолди ва байрам кунлари республикада пиротехника воситаларидан фойдаланиш туфайли 120 дан ортиқ фуқаро, 6 хонадон жабр кўрган. Бу ҳақда ИИВ матбуот котиби Шохруҳ Ғиёсов маълум қилди.
Шохруҳ Ғиёсов маълум қилишича, бу борада 66 мингдан зиёд рейдлар ва профилактик тадбирлар ўтказилди. Унда ҳуқуқбузарлардан 12 миллиондан ортиқ пиротехника воситалари олиб қўйилиб, 258 нафар ҳуқуқбузарлар маъмурий, 17 нафари эса жиноий жавобгарликка тортилди.
1048 та ҳолат қонуний чора кўриш учун суд ва бошқа идораларга юборилган.
Ҳукуматнинг Ўзбекистон ҳудудида фойдаланилаётган, сотиш ёки шахсий фойдаланиш учун олиб кириладиган ва ишлаб чиқариладиган мобил қурилмаларни рўйхатга олиш тартибига оид Низомга ўзгартиш ва қўшимчалар киритишга доир қарори қабул қилинди.
Унга кўра, эндиликда мобил қурилманинг бир слотига тегишли IMEI-коди 2019 йил 1 ноябргача автоматик рўйхатдан ўтган ва базага киритилган бўлса, унинг бошқа слотидаги IMEI-коди тизим оператори томонидан 3 иш соати мобайнида бепул равишда амалга оширилади.
Бунинг учун қурилма эгаси томонидан қуйидаги ҳаракатлар бажарилиши талаб этилади:
– мобил қурилма эгасининг тизим оператори ёки тизим рўйхатга олувчисига шахсни тасдиқловчи ҳужжат билан шахсан мурожаат қилиши;
Агар мобил қурилманинг бир слотига тегишли IMEI-коди 2019 йил 1 ноябрдан кейин аризага асосан рўйхатга олинган бўлса, ушбу қурилманинг бошқа слоти IMEI-кодини рўйхатдан ўтказиш тегишли ҳужжатлар расмийлаштирилганидан сўнг тизим оператори томонидан 3 иш соати мобайнида тўлов асосида амалга оширилади.
Ҳукумат қарори билан Инвестициялар ва ташқи савдо вазирлиги ҳузуридаги Экспортни рағбатлантириш агентлиги томонидан экспорт қилувчи ташкилотларга молиявий ёрдам кўрсатиш тартиби тўғрисидаги низом тасдиқланди.
Низомга кўра, молиявий ёрдам олиш учун экспорт қилувчи ташкилотлар Экспортни рағбатлантириш агентлигига (Агентлик) ариза ва буюртманома-анкета тўлдириб тақдим этади.
Ариза ва унга илова қилинадиган ҳужжатлар Агентлик томонидан ариза қабул қилинган кундан бошлаб 7 иш куни давомида кўриб чиқилади.
Молиявий ёрдам ажратиш тўғрисида қарор қабул қилинганда, тўловлар Агентлик томонидан белгиланган тартибда тузилган шартномаларга мувофиқ товарлар (ишлар, хизматлар) етказиб берувчиларнинг банк ҳисобварағига, амалга оширилган харажатлар бўйича эса қарор қабул қилинган кундан бошлаб 5 иш куни ичида экспорт қилувчи ташкилотларнинг банк ҳисобварағига ўтказиб берилади.
Агентлик томонидан бериладиган молиявий ёрдам миқдорлари, жумладан:
– стандартларни жорий қилиш ва мувофиқлаштириш сертификатларини олиш йўналишида – 100 фоиз, лекин битта халқаро стандартни жорий қилиш ва сертификатни олиш учун 20 минг АҚШ долларидан кўп бўлмаган миқдорда;
– халқаро тендер ва танловларда иштирок этиш йўналишида – 100 фоиз миқдорда;
– хорижий ваколатли органларда маҳаллий маҳсулотлар ва брендларни (товар белгиларини) рўйхатдан ўтказиш йўналишида – 100 фоиз, лекин бир экспорт қилувчи ташкилот учун 10 минг АҚШ долларидан кўп бўлмаган миқдорда.
Инвестициялар ва ташқи савдо вазирлиги ҳузуридаги экспорт қилувчи ташкилотларга молиявий ёрдам кўрсатиш бўйича Агентлик фаолияти самарадорлигини мониторинг қилади.
Куни кеча бўлиб ўтган Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга ва Халқига Мурожаатномасида 2021 йилга мамлакатимизда “Ёшларни қўллаб-қувватлаш ва аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш йили”, деб ном берилди.
Бугунги кунда Ўзбекистонда аҳоли умумий сонининг 60 % дан ортиғини 18 миллион кучли, шижоатга эга, ғайрати ичига сиғмаган ёш фуқаролар ташкил этади. Айнан мана шунинг учун, ёшлар сиёсати давлат тараққиётининг давомийлигини таъминлашга қаратилган барча стратегияларида намоён бўлади. Бугун Ўзбекистонда ёшларнинг ҳаётий мақсадларини ҳаётга татбиқ этишлари учун зарур бўлган барча шароитлар яратилмоқда. Ёшлар муаммолари давлат сиёсати даражасида ҳал этилмоқда.
Охирги 2 йил давомида ёшлар масалаларига оид 50 дан ортиқ меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар ишлаб чиқилди. 2020 йилда Президентнинг “Ўзбекистон Республикасида ёшларга оид давлат сиёсатини тубдан ислоҳ қилиш ва янги босқичга олиб чиқиш чора-тадбирлари тўғрисида” Фармони асосида Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлиги ташкил этилди. Ёшларни давлат ва жамият ҳаётидаги фаоллигини ошириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис палаталари ҳузурида Ёшлар парламентлари тузилди ва унда 350 нафар аъзолар ёшлар масалаларига доир қонунчиликка таклифлар тайёрлаш, уларни муҳокама қилишда фаол иштирок этмоқда.
2021 йилда ҳам ёшларни қўллаб-қувватлаш масаласига эътибор берилаётганлиги ҳар бир ёшни қувонтириши шубҳасиз.
Давлат раҳбари ўз нутқида мамлакатимизда янги Хоразмийлар, Берунийлар, Ибн Синолар, Улуғбеклар, Навоий ва Бобурларни тарбиялаб берадиган муҳит ва шароитларни яратиш зарурлигига, яъни таълим ва тарбия масаласига алоҳида тўхталди.
Бу учун аввало, таълим ва тарбияни ривожлантириш, соғлом турмуш тарзини қарор топтириш, илм-фан ва инновацияларни тараққий эттириш миллий ғоямизнинг асосий устунлари бўлиб хизмат қилиши таъкидланди. Ушбу мақсадларга эришиш ва кенг кўламли ислоҳотларни амалга оширишда “Янги Ўзбекистон – мактаб остонасидан, таълим-тарбия тизимидан бошланади”, деган мутлақо янги ва зарур ғоя ўртага ташланди.
2021 йилда ислоҳотларнинг мантиқий ва узвий давоми сифатида ёш авлодга боғча, мактаб ва олийгоҳда сифатли таълим-тарбия бериш, улар жисмоний ва маънавий соғлом, ватанпарвар инсонлар бўлиб улғайиши учун барча куч ва имкониятларни яратиш, ёшларни замонавий билим ва тажрибалар, миллий ва умумбашарий қадриятлар асосида мустақил ва мантиқий фикрлайдиган, эзгу фазилатлар эгаси бўлган инсонлар этиб вояга етказиш, уларни меҳнат бозорида талаб юқори бўлган замонавий касб-ҳунарларга ўргатиш, уларда тадбиркорлик кўникмалари ва меҳнатсеварлик фазилатларини шакллантириш ҳамда ташаббусларини рўёбга чиқариш, иш ва уй-жой билан таъминлашга устувор аҳамият қаратилади.
Хўш, 2021 йилда маориф соҳасида, ўқитувчи ва ўқувчилар ҳаётида қандай муҳим ўзгаришлар рўй беради?
келгуси йил якуни билан мактабгача таълим қамровини 65 фоизга етказилади ва мактабга тайёрлашнинг бепул тизими билан 560 минг нафар 6 ёшли болалар қамраб олинади;
30 та янги мактаб қуриш, 320 та мактабни таъмирлаш ва моддий-техник базасини яхшилаш мақсадида бюджетдан 2 триллион сўм ажратилади;
ягона “электрон таълим” тизимини жорий этилади ва бошланғич синфларда давлат таълим стандарти ўрнига, илғор хорижий тажриба асосида, болага ортиқча юклама бермайдиган “Миллий ўқув дастури” жорий этилади;
ҳудудларда хусусий мактаблар фаолиятини рағбатлантириш учун бюджетдан субсидиялар ажратилади;
ёшларнинг иқтидори ва салоҳиятини тўғри йўналтиришга қаратилган узлуксиз тизим яратилади;
10 та Президент мактаби, кимё-биология, математика, ахборот технологияларига ихтисослашган 197 та мактаб ўз фаолиятини бошлайди;
педагоглар малакасини оширишда “ҳаёт давомида ўқиш” тамойили асосида ўз малакасини узлуксиз ошириб бориши йўлга қўйилади;
ўқитувчиларнинг ўз фанини билиши, педагогик маҳорати ва психологик тайёргарлигидан келиб чиқиб, тоифа бериш мезонлари ҳам қайта кўриб чиқилади;
жамиятда ўқитувчи касби энг нуфузли ва обрўли касб бўлишини таъминлаш мақсадида халқ таълими ходимларини рағбатлантириш ва 240 мингдан зиёд мактаб ўқитувчиларига синф раҳбарлиги устама тўловлари учун бюджетдан 730 миллиард сўм йўналтирилади.
2021 йилги режаларимизда АҚШнинг машҳур президентларидан бири Бенжамин Франклин «Билимга инвестиция қилиш энг катта даромад келтиради” деган мазмунли сўзлари ўзининг исботини топганлигини кўришимиз мумкин.
Чиндан ҳам, бундай эътибор ва ғамхўрлик, ёш авлодни ҳар томонлама баркамол этиб вояга етказиш учун сарфланган сармоя жамиятга ўн, юз баробар кўп фойда келтиради.
2021 йилда ҳар қандай синов ва муаммоларни енгишга тайёр туришимиз зарур. Қанчалик қийин ва мураккаб бўлмасин, ёшларни қўллаб-қувватлаш соҳасидаги ислоҳотларни изчил давом эттиришимиз керак. Зеро, Нелсон Мандела ибораси билан айтганда “Таълим дунёни ўзгартириш учун фойдаланишингиз мумкин бўлган энг кучли қуролдир”.
Хуршид Ботиров,Тошкент давлат юридик университети ўқитувчиси, Ёшлар парламенти аъзоси
Барча соха қаторида ўтган 2020 йилда банк тизимида очиқлик ва самарали ахборот сиёсатини амалга ошириш чоралари кўзга ташланиб, банк кредитлари молиявий кўмагида амалга оширилаётган инвестицион лойиҳаларни ва филиаллар фаолиятини ёритиш мақсадида 2020 йил декабрь ойида АТБ “Қишлоқ қурилиш банк” томонидан оммавий ахборот воситалари вакиллари учун Қашқадарё вилоятига навбатдаги пресс-тур ташкил этилди. Унда 20 га яқин оммавий ахборот воситалари вакиллари иштирок этди.
Вилоятда айни вақтда “Қишлоқ қурилиш банк”нинг Қашқадарё минтақавий филиали, Кўкдала ва Яккабоғ филиаллари мижозларга қатор банк хизматларини кўрсатмоқда. Пресс-тур доирасида журналистларга вилоятдаги банк тузилмалари эришаётган иқтисодий кўрсаткичлар ҳақида маълумот берилди. Хусусан, хизмат кўрсатишга жорий қилинаётган замонавий қулайликлар, янги таклиф этилаётган хизмат турлари ва мижозлар учун яратилган шароитлар билан атрофлича танишилди. Кўрилаётган чоралар натижасида хизматлар кўлами кенгайиб, банк мижозлари сони муттасил ошиб бораётгани қайд этилди.
Иштирокчилар Қашқадарё вилоятида банк молиявий кўмагида амалга оширилаётган инвестицион лойиҳалар билан танишдилар.
Дастлабки манзил Яккабоғ туманида фаолият юритаётган “Делта ФБС технологик гроуп” МЧЖ бўлди. Банкнинг мазкур мижози ПВХдан дераза токчалари ишлаб чиқариш лойиҳасини амалга оширмоқда. Лойиҳанинг умумий қиймати 2,3 млн АҚШ доллари бўлиб, шундан 200 минг АҚШ доллари “Қишлоқ қурилиш банк” томонидан йўналтирилган. Банк сармояси ҳисобига сифатли қурилиш моллари ишлаб чиқарилиб, мижозларга тақдим этиб келинмоқда. Ташкил қилинган корхонада йилига 1 600 поганеметр маҳсулот ишлаб чиқарилмоқда. Лойиҳа доирасида 15 та доимий иш ўрни яратилган.
Шундан сўнг журналистлар АТБ “Қишлоқ қурилиш банк” Яккабоғ филиалининг яна бир мижози – “Чиройли мебел” МЧЖ нинг мебел ишлаб чиқариш лойиҳаси билан танишдилар. Туманнинг Жамбул МФЙ ҳудудида жойлашган корхонада замонавий мебеллар тайёрлаш йўлга қўйилган. Лойиҳанинг умумий қиймати 1.5 млрд сўм бўлиб, шундан 700 млн. сўми банк кредити ҳисобига молиялаштирилган. 3 йиллик имтиёзлик 15 % деб такидлайди корхона рахбари Аслиддин Эргашов. Бу ерда йилига 6 000 м2 тайёр мебел маҳсулотлари ишлаб чиқарилиб 20 хил мебел махсулотлари хозирча ички бозорда кейинги режалар экспортга харакатимиз 8 нафар ишчи ишлаб келаётган ушбу корхона хом ашёни ЛДСП ДВП ишлаб чиқарувчилар билан шартнома асосида олиниб келиши ва навбатдаги режаларда бу махсулотларни шу ерни ўзида ишлаб чиқарилишини кенгайтириш назарда тутилган дейди сухбатда корхона рахбари. Банк томонидан бундай ташаббуслар мунтазам қўллаб-қувватланиб келинмоқда. Қишлоқ ҳудудида жойлашган мўжазгина корхонадаги ишлаб чиқариш жараёнлари ва тайёр маҳсулотлар пресс-тур иштирокчиларида катта қизиқиш уйғотди.
Дастурига кўра, ОАВ вакиллари Қарши шаҳрида амалга оширилаётган бир қатор лойиҳалар билан ҳам таништирилди. Жумладан, журналистлар Карликхона МФЙда жойлашган “Биолаб дерма плюс” хусусий тиббиёт клиникаси бўлиб айни кунларда Карши шахарда фаолият олиб бормоқда ва шуни айтиш жойизки асосийси фуқароларимиз катта-кичиги тиббиёт муассасасига иши тушса авваллари ё Тошкентга ками билан Самарқантга биргина лабараторик тахлил, умуман олганда вилоят шахар одамларини анча км масофа ва вақти оворагарчилиги чекланди деса муболаға бўлмайди. Лойиҳа қиймати 200,0 млн. сўм бўлиб, йилига аҳолига 730,0 млн. сўмлик тиббий хизматлар кўрсатиш кўзда тутилган.
Кейинги манзил АТБ “Қишлоқ қурилиш банк” Қашқадарё минтақавий филиали мижози “Суннат бобо” фермер хўжалигининг сутни қайта ишлаш лойиҳаси билан танишдилар.
Мазкур лойиҳанинг умумий қиймати 250,4 минг АҚШ доллари бўлиб, сутни қайта ишлаш ускуналари олиб келиш учун банкдан 170,4 минг АҚШ доллари миқдорида кредит ажратилган. Корхона тўлиқ қувватда йилига 576,0 тонна сутни қайта ишлаш имкониятига эга. Мағзон МФЙда жойлашган ушбу корхонада 8 нафар йигит-қизлар доимий иш билан таъминланган.
Пресс-тур сайрини асосийларидан бири АТБ “Қишлоқ қурилиш банк” Қашқадарё минтақавий филиали янги биносининг очилиш маросимида ҳам иштирок этдилар. Филиал замонавий банк технологиялари билан жиҳозланган. 24/7 режимида ишлайдиган ўз-ўзига хизмат кўрсатиш шохобчаси ҳам қурилган. Журналистлар филиалда мижозлар учун яратилган қулайликлар билан танишдилар ва мижозлар билан суҳбатлашдилар. Тадбир давомида банк филиали бошқарув ўринбосари Улуғбек Махамадбердиев билан амалга оширилаётган ишлар ҳақида сухбатлашдик. Уни такидлашича бугунги кунга қадар 5 мингдан зиёд омонатчиларга, 5200 дан ортиқ юридик шахсларга ва 72 мингдан ортиқ банк пластик карталар эгаларига хизмат кўрсатиб келмоқда. Шунингдек банк ташкил этилганданг буёон 2009-2020 йиллар мобайнида 209 та мавзейда 8300 дан ортиқ намунавий уйлар қуриб ахолига умумий хажми 1 трлн 157 млрд сўмлик ипотека кридити берилди.
Бундай пресс-турларни республиканинг бошқа ҳудудларига ҳам ташкил этиш режалаштирилмоқда.
Кеча, 30 декабрь куни Тошкент шаҳрининг Яшнабод туманида замонавий талаблар даражасидаги чим устида хоккей мажмуасининг қурилиши учун тамал тоши қўйилди.
Тантанали маросимда жисмоний тарбия ва спорт вазири Д. Набиев, Миллий олимпия қўмитаси раиси Р. Шоабдураҳмонов, Ўзбекистон чим устида хоккей федерацияси раиси Б.Аҳмедов, Осиё чим устида хоккей федерациясининг ижрочи директори Моҳаммед Таяб Икрам, Тошкент шаҳар ҳокими маслаҳатчиси И. Жўраев ҳамда Яшнобод тумани ҳокими Б. Раҳмонқулов иштирок этдилар.
“Маълумот ўрнида айтиш жоиз лойиҳа икки босқичда амалга оширилиши режалаштирилган бўлиб, биринчи босқичда яъни 2021 йилда чим устида хоккей майдони қурилади, иккинчи босқичда эса 6 қаватли 50 та ўринли меҳмонхона бунёд этилади”, деб хабар беради Тошкент шаҳар ҳокимлиги матбуот хизмати.
Президентимиз Шавкат Мирзиёев Олий Мажлис Сенати ва Қонунчилик палатасига қилган навбатдаги мурожаатномасида “Бирлашган Миллатлар Ташкилоти, бошқа нуфузли халқаро ва минтақавий тузилмалар билан яқин ҳамкорликни ривожлантириш масалалари доимо эътиборимиз марказида” бўлиш кераклигини алоҳида таъкидлаб ўтди.
Давлатимиз Раҳбари белгилаб берган ушбу муҳим стратегик вазифа – Ўзбекистоннинг ташқи сиёсатидаги утстувор йўналишлардан бири бўлган кўп томонлама ҳамкорликни изчил ва мантиқий давоми сифатида баҳолаш мумкин.
Таъкидлаш жоизки, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти – умумжаҳон тинчлиги ҳамда хавфсизлигини қўллаб-қувватлаш, барқарор ижтимоий-иқтисодий ривожланишни таъминлаш ва экологик муаммоларни ҳал этиш бўйича ягона универсал тузилма бўлиб қолмоқда. Мамлакатимиз БМТнинг тенг ҳуқуқли аъзоси ҳамда унинг халқаро ҳуқуқ тамойиллари ва меъёрларига қатъий риоя қилади. Шунингдек ўз овози ва мақомига эга суверен давлат сифатида анъанавий равишда ташкилот фаолитиятига оид ниҳоятда муҳим ва долзарб ташаббусларни илгари суриб келади.
Айниқса сўнгги тўрт йил ичида Ўзбекистоннинг БМТ билан ҳамкорлиги бутунлай янги босқичга кўтарилди. Давлатимиз раҳбари ўз нутқларида жаҳон ҳамжамияти эътиборини сайёрамиз аҳолиси учун ўта муҳим масалаларга қаратди, бу борада қатор муҳим таклифларни билдирди. Энг асосийси, ушбу таклифлар ҳаётий ва аниқлиги, олиб борилаётган саъй-ҳаракатлар эса амалий ва изчил эканлиги билан жаҳон ҳамжамияти эътирофига сазовор бўлмоқда.
Хусусан, Президентимиз БМТ Бош Ассамблеясининг 72-сессиясидаги нутқи мавжуд муаммоларга мамлакат, минтақа ва глобал даражада аҳамият қаратилиб, уларнинг ечимига прагматик ёндашилгани билан аҳамиятлидир.
Президентимизнинг БМТ минбаридан туриб илгари сурган долзарб аҳамиятга эга ташаббуслари бугун халқаро миқёсда қўллаб-қувватланмоқда.
Хусусан, 2018 йил 22 июнда БМТ Бош Ассамблеясининг “Марказий Осиё минтақасида тинчлик, барқарорлик ва изчил тараққиётни таъминлаш бўйича минтақавий ва халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлаш”, 2018 йил 12 декабрда “Маърифат ва диний бағрикенглик” номли махсус резолюциялари қабул қилинди.
Шу билан қаторда, дунё ёшларининг ҳуқуқ ва эркинликларини бир тизимга солиш, бу ҳуқуқларни яхлит тарзда ифодалаш мақсадида Ўзбекистон томонидан ишлаб чиқилган БМТнинг Ёшлар ҳуқуқлари тўғрисидаги халқаро конвенцияси лойиҳаси айни пайтда ташкилотга аъзо давлатлар, манфаатдор тузилмалар томонидан қизғин муҳокама қилинмоқда. Буларнинг бари Ўзбекистон Ташкилот доирасида муҳим халқаро ташаббуслар ижодкорига айланиб бораётганидан далолатдир. Президентимизнинг Бирлашган миллатлар ташкилоти доирасидаги таклиф ва ташаббуслари халқаро ҳуқуқ асосларини такомиллаштиришда муҳим замин яратмоқда. Бугун дунё ҳамжамияти Ўзбекистон тимсолида нафақат минтақада, балки халқаро майдонда кун тартибини белгилаб берувчи фаол иштирокчини кўришмоқда.
Жумладан, 2020 йил сентябрь ойида БМТ Бош ассамблеясининг 75-сессиясида дунёдаги ҳар бир инсоннинг асосий ҳуқуқ ва эркинликларини, саломатлиги ва фаровонлигини таъминлайдиган адолатли глобал тизимни биргаликда яратишга қаратилган БМТ шафелигида Пандемиялар даврида давлатларнинг ихтиёрий мажбуриятлари тўғрисидаги халқаро кодексни ишлаб чиқиш таклифи билдирилганлиги ушбу сўзимизни яққол исботидир.
Бундан ташқари, сўнгги йилларда Ўзбекистон ташқи сиёсати БМТ ва унинг институтлари, шу жумладан, Инсон ҳуқуқлари бўйича олий комиссар бошқармаси ва Инсон ҳуқуқлари кенгаши билан ўзаро ҳамкорлик даражасини оширишга қаратилди.
Бунинг эътирофи сифатида БМТ Бош ассамблеясида Ўзбекистон БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича Кенгашига кўпчилик овози билан тарихда биринчи марта уч йиллик муддатга сайланди.
Алоҳида қайд этиш лозимки, БМТ доирасида қабул қилинаётган ташаббуслар – Ўзбекистон олиб бораётган минтақавий ва глобал ташқи сиёсатнинг ижобий маҳсули сифатида баҳолаш мумкин. Бу ўз навбатида, тинчликпарвар, дўстона ва ўзаро манфаатли ҳамкорликка қаратилган фаол ташқи сиёсат олиб борилиши натижасида давлат мустақиллиги янада мустаҳкамланишига, фуқароларни тинчлиги ва миллатлараро тотувлигини таъминланишига, мамлакатимизнинг барқарор иқтисодий ривожланишига ва халқаро майдонда ўз салоҳиятини тўлиқ намоён қилишига замин яратмоқда.
Муштарак килиб айтганда, давлатимиз Раҳбари белгилаб берган юқоридаги муҳим вазифа кўп томонлама ҳамкорликни ривожлантириш – Ўзбекистонни жаҳон хамжамияти ва халқаро муносабатлар тизимига жадал интеграция жараёнини кучайтиришини билдирибгина қолмай, ташқи майдонда сиёсий ва иқтисодий жиҳатдан ўз ўрнини мустаҳкамлашга бўлган қатьий интилишларида собитқадам эканлигини ҳам ифодалайди.
Ўзбекистон Республикасининг Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга мурожаатномасига Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти етакчи илмий ходими Аллаберганов Қахрамон
Марказий Осиёдан келган ўзбеклар кураш олиб бораётган Суриядаги халқаро террористик ташкилотларнинг келажагини уларнинг амирлари тобора хиралашган ҳолда кўришмоқда. Бундай ноумидликнинг камида учта сабаби бор.
Биринчидан, «Ҳаят Таҳрир аш-Шом» (ҲТШ) ташкилоти раҳбари Aбу Муҳаммад Aл-Жуланийнинг таркибида чет эллик жангарилар бўлган барча гуруҳларни ўзига бўйсундирмоқчи бўлгани сабабли келиб чиққан жангари тузилмаларнинг ички жанжаллари. ҲТШ раҳбарининг бундай ташаббуси, яъни Aл-Жулонийнинг якка қўмондонлик буйруғига бўйсинишга мажбур қилинганларнинг ғазабига сабаб бўлмоқда. Чунки Идлибдаги дала қўмондонлари нисбий эркинликка ўрганиб қолишган, аммо бу ерда фақат биргина истиқбол бор – араб отрядлари орқада ўтириши мумкин бўлган бир пайтда, уларнинг фақатгина энг илғор жабҳада бўлиши.
Иккинчидан, Covid-19 пандемияси сабабли янги ёлланганларни Идлибдаги мужохидлар лагерларига олиб бориш логистикасининг тўхтаб қолиши.
Учинчисидан – “сифат”, яъни халқаро террористик ташкилотларнинг (ХТТ) дала қўмондонлари ва оддий жангариларининг сифати. Ох, улар афсонавий Жума Намангоний ёки Нажмиддин Жалолов ва уларнинг бошчилигида жанг қилган мужохидлардан қанчалар катта фарк қилади.
Бунақа мисолларнинг хақиқийлиги бу — «Тавҳид ва жиход катибаси» (ТЖК)нинг амири (собиқ амири, хозирги вақтда гуруҳга тегишли пулларни талон-тарож қилганлиги учун ХТШ зиндонида ўтирибди) ва унинг бир қатор террорчилик ҳужумларини уюштириш учун Ўзбекистонга юборган муваффақиятсиз қўпорувчиси.
Бу «қўпорувчи»нинг исми Рахмиддин Сапаров бўлиб, ёши 30 дан сал ошган. Мужоҳиднинг тақдири шу қадар қисқа эканки, у ҳатто тахаллус олишга ҳам улгурмаган.
Рахмиддин Самарқанд вилоятида туғилган. Ҳарбий таълим олишни, офицер бўлишни орзу қилган. Муддатли ҳарбий хизматда бўлиш унинг орзусига етиш йўлидаги илк қадами эди. Рахмиддин уйга қайтгач, кутилмаганда акасининг ғайритабиий хатти-ҳаракатига дуч келди. Чунки у ҳижрат ва жиҳод ғояларига бутунлай сингиб кетган эди. Акасининг мобил телефони хотирасига Туркистон ислом ҳаракати (ИДТ) раҳбари Тоҳир Йўлдошнинг даъватлари юклаб олинган эди. Эндигина узбек армиясида хизмат қилишни бошлаган Рахмиддин қаттиқ хайратда эди — акасининг кундалик хаётда шариат нормаларига қатъий амал килиш талаби ўзгаргани ва кофирларни йўқ қилиш учун қўлларига қурол олиш каби даъватларининг кўпайиши йигитни ҳайратга солди.
Аммо вақт ўз таъсирини ўтказиб қўйди. Раҳмиддин ўзининг дўст ва танишларининг тўйларига боришни тўхтатди – чунки у ерда мусиқа чалинарди ва ёшлар рақсга тушарди, бу унинг наздида ҳаром эди.
Самаркандда дурадгор бўлиб ишлаш, яхши даромад келтирмас эди. Бу ерда бўлса Шом (Сурия) юртидан ТЖКнинг PR-видеолари — улар орқали билдики мужоҳидлар нафақат “ҳақиқий мусулмон”лар олдидаги бурчини адо этардилар, балки сифатли ҳаёт учун етарлича пул топардилар.
Охир оқибат Сапаров хаётида катта бир бурилишга қадам қўйди — у узок Сурияда “ҳақиқий” Исломни ҳимоя қилаётган биродарларига қўшилишга қарор қилди. Аммо «хижрат» қилиш учун охирги қарорни қабул қилишга ундаган нарса бу — Сапаровларнинг ноқонуний ҳаракатларидан гумон қила бошлаган ҳуқуқ-тартибот ходимларининг харакатлари эди.
Аввалига Сапаров Чеченистонга борди, у ерда нафақат қурилишда ишлади, балки Сурияга кетишга пухта тайёргарлик кўра бошлади. 2015-йилда ТЖК ёлловчиларидан бири билан танишиши, Рахмиддиннинг Россиядан Сурияга ўтказиш бўйича барча техник тафсилотларни тезлаштириб юборди.
Унинг жиҳодчилар сафига борадиган йўли Туркия орқали ўтди. Туркия-Сурия чегараси кесиб ўтилди ва ниҳоят, Идлибдан унча узок булмаган Халап шахарчасида жойлашган ТЖК жангариларини тайёрлаш лагери.
Сапаровни бирданига мина-портловчи ишни ўргатувчи махсус гуруҳга бириктиришди. Балким, гуруҳ раҳбарининг бу қарори янги келган мужоҳиднинг ўзбек армиясида хизмат қилиш чоғида орттирган баъзи ҳарбий тажрибаси билан боғлиқ бўлиши мумкин.
Бироз вақт ўтгач, қизғин тайёргарликдан сўнг ушбу лагерга ТЖК амири Абу Салох келди. Сапаров билан бўлган узоқ суҳбат давомида Абу Салох Ўзбекистон ва ундаги шахарлар, биринчи навбатда Тошкент ва Самарқанд ҳақида сўраб билиб олади ва шундай қарорга келади: «…лагерда машғулот даврини тугатгач, уйга қайтасиз, Ўзбекистонда бир қатор террористик хуружларни тайёрлайсиз – Шом (Сурия)да жиҳод қилаётган мужоҳидларнинг ватанида ўзимизни баралла овоз билан эълон қилиш вақти келди».
ТЖК лагерида ўқишни тугатгандан сўнг, Р.Сапаровни дарҳол ватанига қайтаришга тайёргарлик бошланди. Бунда асосий ва қўшимча йўналишларни эҳтиёткорлик билан танлашди.
Бироқ Сапаров 2015 йилнинг ноябр ойи охирида Сурия-Туркия чегарасини кесиб ўтиши билан, у билан кутилмаган ҳолат юз беради. Бўлажак қўпорувчини тўсатдан ва кутилмаган ошкозон оғриғи безовта қилади. Истамбулда касалхонага ётишга мажбур бўлади ва шошилинч жаррохлик амалиёти қилиш зарурлиги айтилади.
Ёш организм операцияни енгил ўтказади, аммо ТЖК вакиллари бу аҳволда Ўзбекистонга қайтишини хато деб ҳисоблашади. Яъни Сапаровнинг операциядан кейин тузалиб, ўзига келиши ва ана ундан кейин махсус вазифаларни бажариш учун ватанига қайтишини мантиқан тўғри дейишади.
Унинг операциядан сўнгдан соғайгунга қадар Украинада бўлишига келишилади. Балким, айнан бу ерда ТЖКнинг молиявий имкониятлари, содиқ одамлари ва хавфсиз уйлари бўлиши мумкин. Сапаров мисоли айнан шундай эканлигини исботлайди. 2016 йил феврал ойида бўлажак террорчи Истанбул-Харьков йуналишидаги чиптани сотиб олди, у аэропортга келганда эса уни аллакачон харковлик киши, ҳар эҳтимолга қарши Украина чегара хизматига қизининг тўйига Туркия орқали Ўзбекистондан яқин дўсти учиб келаётганлиги ҳақидаги ҳужжатларни бериб, кутиб турганди.
Украина аэропортида хаммаси силлиқ кечди. Харковлик киши Истамбулдан учиб келаётган самарқандликни кутиб олди ва Киев йуналишидаги таксига ўтқазди.
Пойтахтда жиҳодчи кутиб олиниб, хавфсиз уйга жойлаштирилди. Сапаровга Украина пойтахтида зерикишга қўйишмади, уни ваъсийликка олган ватандошлари, 2016 йилнинг март ойи охирида курерлик ишини бажарган афғон диаспораси вакилидан 140 минг доллар олиб кетиш учун кичик операция тайёрлашди.
Сапаров Украинага келганидан жуда қисқа вақт ўтиб талончилик содир этилди. Афтидан, Киев полицияси ёмон ишламас экан, ҳикоя қаҳрамонини ҳибсга олишди, кейин тергов қилишди ва ниҳоят 4,5 йилга озодликдан маҳрум этишди, буни у Полтава вилоятидаги қаттиқ режим колониясида ўтади.
Умуман олганда, Р.Сапаровнинг хаётида бошқа ҳеч қандай қизиқарли нарса содир бўлмади. Бироқ ҳибсхонада, хатто мусиқани ҳаром деб ҳисоблаб, тўйга бормаган, ўта диндор мусулмоннинг тапчани остидан бир шиша ароқ топишган. Бу учун Сапаров белгиланган жазони жарима изоляторида ўташига тўғри келган.
Унинг учун белгиланган муддат тез ўтди. Р.Сапаров учун энг даҳшатли нарса афғон диаспораси аъзоларига ҳужум ва курердан пул олишга уриниш учун жавоб бериш эди. Сапаров учун – бундай учрашув ватанига депортация қилинишдан ҳам даҳшатлироқ эди. Шу боис у Ўзбекистон элчихонасига мурожаат қилиб, почта орқали ватанига қайтиш гувоҳномасини олади. Сапаров зудлик билан Украинани тарк этиши керак эди ва бунинг учун ягона очик чегара Белорусия эди. Бу ерда, Украина чегарасини кесиб ўтганидан сўнг беларуслик чегарачилар халқаро қидирувда бўлган Сапаровни ҳибсга олиб, Ўзбекистонга депортация қилишади.
Қўпорувчи барча вазифаларни бажара олмади, хатто ватани Самарқандга хам бора олмади. Мужохиддинни янчишди…
Унинг учун белгиланган муддат тез ўтди. Р.Сапаров учун энг даҳшатли нарса афғон диаспораси аъзоларига ҳужум ва Курердан пул олишга уриниш учун жавоб бериш эди. Сапаров учун бундай учрашув ватанига депортация қилинишдан ҳам даҳшатлироқ эди. Шу боис у Ўзбекистон элчихонасига мурожаат қилиб, почта орқали ватанига қайтиш гувоҳномасини олган. Сапаров зудлик билан Украинани тарк этиши керак эди ва бунинг учун ягона очик чегара Беларусья эди. Бу ерда Украина чегарасини кесиб ўтганидан сўнг беларуслик чегарачилар халқаро қидирувда бўлган Сапаровни ҳибсга олиб, Ўзбекистонга депортация қилишади.
Саботчи барча вазифаларни бажара олмай муваффакиятсизликка учради, хатто, она ватани Самарқандга хам бора олмади. Мужохиддинни янчишди.
Президент Парламентга қилган Мурожаатномасида бугунги кунда электр энергияси, газ, қимматбаҳо металлар, минерал ўғитлар, транспорт хизматлари каби йўналишларда монопол бозорлар мавжуд бўлиб, уларда кўплаб муаммолар сақланиб қолаётганини таъкидлади.
Автомобиль саноатида соғлом рақобат муҳитини ривожлантириш ва корхоналарга тенг шароитлар яратиш орқали соҳада ишлаб чиқарувчилар сони кўпайтирилади.
2021 йилдан бошлаб озиқ-овқат, нефть ва электротехника каби тармоқларда 73 та акциз солиғи бекор қилинади.
Давлат раҳбарига кўра, ҳозирги кунда давлат харидларида атиги 4 фоиз тадбиркор қатнашмоқда.
Келгуси йилда 24 та йирик давлат корхонасига давлат хариди бўйича очиқ-ошкора талаблар жорий этилади. Натижада маҳаллий тадбиркорларимиз ҳар йили камида 10 триллион сўмлик маҳсулотларини ушбу корхоналарга сотиш имкониятига эга бўлади.
Бундан буён барча давлат харидлари жамоатчилик ва Парламент назоратида бўлади.
Жорий йил 25 декабрь куни Ўзбекистон Республикасининг айрим кодексларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритишни назарда тутувчи конун Президент томонидан имзоланди.
Қонун билан «Маъмурий жавобгарлик тўғрисида»ги кодексга киритилган қўшимчага кўра, шахснинг қадр-қиммати камситилишига ёки унинг обрўсизлантирилишига олиб келадиган ёлғон ахборотни тарқатиш, шу жумладан оммавий ахборот воситаларида, телекоммуникация тармоқларида ёки Интернет тармоғида тарқатиш БҲМнинг 50 баравари (11 млн 150 минг сўм) миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.
Агар тарқатилган ёлғон ахборот жамоат тартибига ёки хавфсизлигига таҳдид солса уни тарқатган шахс БҲМнинг 100 бараваригача (22 млн 300 минг сўм) жаримага тортилиши мумкин.
Жиноят кодексига киритилган қўшимчага кўра, ёлғон ахборот тарқатганлик учун маъмурий жавобгарликка тортилган шахс ушбу ҳуқуқбузарликка такроран йўл қўйса, БҲМнинг 400 бараваригача (89 млн 200 минг сўм) миқдорда жаримага тортилиши ёки уч йилгача озодликни чеклаш жазоси билан жазоланиши мумкин.
Ўзбекистон Республикасининг Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга мурожаатномасига Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти бош илмий ходими Мухриддин Холбековнинг шарҳи
Ўзбекистон Президенти Олий Мажлисга ўзининг навбатдаги мурожаатини эълон қилди. Ушбу мурожаатда давлатимиз раҳбари томонидан мамлакатимиз олдида турган қатор ички ва ташқи сиёсатга доир кўплаб долзарб масалалар кўтарилди, муҳим ташаббуслар илгари сурилди. Шу жумладан Президентимиз томонидан илгари сурилган мухим баёнотларидан бири – бу Афғонистон муаммосини ҳал этиш ва барқарорлик ўрнатишга қаратилган тизимли сай-ҳаракатларимизни узлуксиз давом эттирилиши ҳамда трансафғон транспорт коридорини барпо этиш бўйича амалий ҳаракатлар олиб борилишидир.
Таъкидлаб ўтиш жоизки, ушбу йўналиш Ўзбекистон дипломатиясининг устувор йўналишларидан бири ва бу йўлда мамлакатимиз раҳбарияти томонидан тизимли, ҳар томонлама чуқур ўйланган ва прагматик сиёсат олиб борилмоқда. Шу ўринда Ўзбекистон Президенти Ш.Мирзиёевнинг Афғонистон бўйича сиёсий-дипломатик ва иқтисодий-транспорт йуналишлардаги ташаббуслари нафақат Афғонистонда тинчлик ўрнатиш, балки Марказий ва Жанубий Осиё ўртасида минтақлараро ҳамкорликни, ўзаро боғлиқликни ривожлантиришда, келажакда бутун Евросиё ҳудудининг барқарорликнинг таъминланишида муҳим аҳамиятга эга.
Ўз навбатида Ўзбекистоннинг Афғонистонда тинчликни таъминлаш, мамлакатдаги тушкун иқтисодий холатни барқарорлаштириш ва Қобулни Марказий Осиёдаги иқтисодий жараёнларга интеграция қилиш бўйича бўйича олиб бораётган самарали сиёсати халқаро ҳамжамият томонидан юксак баҳо берилиб, доимий равишда эътироф этиб келинмоқда.
Қайд этиш лозимки кўшни давлатда узоқ йиллик урушни тўхтатишга қаратилган кўплаб саъи-ҳаракатларнинг муваффақиятсизликка учрашининг асосий сабабларидан бири бу – мамлакатда иқтисодиётни тикламасдан, аҳолининг мураккаб ижтимоий муаммоларини ҳал қилмай туриб, Афғонистонда тинчликка ўрнатишга бўлган интилиш.
Ушбу нуқтаи-назардан келиб чиққан холда, Афғонистонда уруш оловини ўчиришнинг, мамлакатнинг барқарор ривожланиш йўлига ўтишининг энг муҳим шартларидан бири бу – тинчлик ижтимоий-иқтисодий ҳолатни яхшилаш, одамлар учун муносиб турмуш тарзини яратиш пойдевори устига қурилиши лозим.
Юқоридагиларни инобатга олган ҳолда биргина шу йилнинг ўзида давлатимиз раҳбари томонидан БМТ, МДҲ ва ШҲТ минбарларида Афғонистондаги вазиятга тўхталиб, қўшни республикадаги можарони тинч йўллар билан ҳал этиш масаласида Ўзбекистоннинг стратегик ёндашувлари ва қўшни мамлакатдаги иқтисодий вазиятни барқарорлаштириш юзасидан конструктив ташаббусларни илгари сурди.
Ўзбекистон раҳбари Олий Мажлисга мурожаатида Афғонистоннинг беқиёс геостратегик жойлашуви, яъни Осиё қитъасининг юрагидан жой олганлигини инобатга олган ҳолда трансафғон транспорт йўлагини барпо этишни жадаллаштириш бўйича баёнот қилди. Ушбу ташаббус нафақат Ўзбекистон ва Марказий Осиёнинг жахон хўжалик тизимига интеграциясини жадаллаштириб уни Ҳинд океанига олиб чиқади, балки Афғонистонда ҳам барқарор иқтисодиётнинг таъминланишига хизмат қилади. Бу Афғонистонда янги иш ўринлари яратилиши, электр энергия таъминотининг яхшиланиши, энг муҳими юклар транзитидан йирик даромадларнинг келишини англатади.
Минтақамиз ва Афғонистон мисли кўрилмаган савдо-иқтисодий имтиёзларга эга бўлади, минтақалар ўртасида ижтимоий-сиёсий ва савдо-иқтисодий муносабатлар ҳам жадал суръатлар билан ривожланишига туртки бўлади. Шу ўринда бир қанча рақамларга эътибор қаратсак, жумладан янги трансафғон темир йўли барпо этилиши юкларнинг жаҳон бозорларига етказиб бериш муддати ва қийматини 30-35% га қисқартиришга имкон беради.
Ушбу йўналиш бўйича юклар Термиздан Жанубий Осиё бандаргоҳларига 8-9 кунда етиб боради, бир тонна юк нархи 72,4 долларга тенг бўлади. Айтиб ўтиш лозимки, экспертлар ҳисоб-китобларига кўра, 2025 йилга келиб Ҳиндистон ва Покистоннинг Афғонистон ҳамда МДҲ давлатлари билан умумий ташқи савдо айланмаси 26 миллиард долларга етади (Хиндистон – 20 миллиард доллар, Покистон – 6 миллиард доллар).
Тан олиш лозимки бугунги кунда Марказий ва Жанубий Осиё минтақаларининг савдо ҳажми амалга оширилиши мумкин бўлган имкониятлардан анчагина йироқдир. Масалан, тўғридан-тўғри транспорт йўлакларининг йўқлиги сабабли Ўзбекистоннинг Ҳиндистон ва Покистон билан савдо айланмаси атига 500 миллион АҚШ долларини ташкил этади.
Ҳолбуки Жанубий Осиё мамлакатлари бозори Ўзбекистон ва бошқа Марказий Осиё давлатлари учун энг истиқболли бозорлардан биридир. Умумий 1,9 миллиард аҳолига эга ва 3,5 триллион доллар ЯИМ эга бўлган Жанубий Осиё дунёдаги энг тез ривожланаётган минтақалардан биридир (йилига 7,5 %).
Экспертларининг хисоб китобларига кўра 2030 йилга келиб Ҳиндистон истеъмол хажми АҚШ ва Хитойдан кейин дунёда учинчи ўринни эгаллайди. Минтақамизнинг экспорт салоҳиятини ҳисобга олган ҳолда Марказий Осиё ишлаб чиқарувчилари Ҳиндистон ва Покистон бозорларида муваффақиятга эришиши учун барча имкониятларга эга. Афғонистон транспорт йўлакларининг барпо этилиши эса ушбу йўналишда имкониятларимизни янада оширади. Масалан Мозори-Шарифдан Пешовар, Мозори-Шариф-Ҳирот темир йўлларнинг барпо этилиши нафақат Марказий ва Жанубий Осиё балки Яқин ва Ўрта Шарқ давлатлари учун савдо соҳасида кенг имкониятлар очади.
Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, юқоридаги темир йўл лойиҳаларини амалга ошириш натижасида Афғонистон минтақавий ҳамкорлик майдони, ўсиш нуқтаси ва минтақалараро савдо муносабатларининг ажралмас қисми сифатида намоён бўлади. Бу эса ушбу мамлакатда узоқ муддатли ва барқарор тинчлик таъминланиши учун муҳим асосни яратишга хизмат қилади. Шу нуқтаи назардан Президентимизнинг Афғонистон масласига Олий Мажлисга қилган мурожаатларида яна бир бор эътибор беришлари нафақат миллий манфаатларимизга, балки Афғонистон ҳамда минтақа давлатлари ва дунё ҳамжамиятининг барқарор ва узоқ муддатли тинчлик ўрнатиш бўйича олиб бораётган саъй-ҳаракатларига жавоб беради.
