Давлатимиз раҳбарининг 24 август кунидаги Самарқандга ташрифи анчадан бери кутилаётган эди. Бошқа вилоятларда бўлгани каби бу ерда ҳам амалдорларнинг ишдан олиниши хусусида гап-сўзлар айланиб юрган эди. “Вилоят ҳокими ишдан кетармиш, ўрнига бош прокурор ўринбосарларидан бири келармиш”, “шаҳар ҳокимига иш оғирлик қилмоқда, ўрнига шаҳарни яхши биладиганлардан келса керак”, деган миш-мишлар урчиган эди.
Аммо бундай бўлмади. Ҳамма “катталаримиз” ўз ўрнида қолди. Хўш, бу яхшими ёки ёмон?
Ҳамма гап масалага қандай ёндошишга боғлиқ. Ушбу мавзуда гап кетганда, аксарият суҳбатдошларим вилоят ҳокими Эркинжон Турдимовнинг ўз ўрнида қолганлигини ижобий баҳолашмоқда. Уларнинг далиллари қуйидагича: “Э.Турдимов вилоятни яхши ўрганиб олди, кимдан нимани ва қандай талаб қилишни билади. Тажрибали раҳбар ва ташкилотчи. Янги ҳоким келса, яна ўз одамлари – “земляклари”ни лавозимларга қўйишни ўйлайди, туғилиб ўсган қишлоғию туманини обод қилишга ресурсларни йўналтиради. Э.Турдимов бу борада вазифасини бажариб бўлди: Қўшработ – обод, “земляклар” – рози. Эндиликда ўз имижини сақлаш, номига гард юқтирмасликка интилса керак. Агар шундай бўлса, бу вилоят ободлигию аҳоли фаровонлиги учун хизмат қилади”.
Охирги икки йилда Э.Турдимовнинг кадрлар сиёсатида ижобий ўзгариш бўлганлигини кузатиш мумкин. Вилоят даражасидаги турли лавозимларга кадрларни тайинлашда туғилган жойига қараб эмас, ишчанлиги эътиборга олинган ҳолда тайинланмоқда. Улар орасида вилоят маркази ва унинг атрофидан бўлганлар ҳам бор. Ҳатто авваллари, халқ тили билан айтганда, “бир дипломат пул бериб” ишга кириладиган лавозимга ҳам раҳбар тайинлаб, унга “мана, мен сендан ҳеч нарса олмадим, сен ҳам ҳалол ишла”, дегани ҳақида эшитган эдим.
Энди ҳалол ва пок ишлаш вилоятдаги барча амалдорлардан талаб қилиниши лозим. Ҳеч бир идорада ҳокимнинг ўз “любимчиги” бўлмаслиги керак. Раҳбар билиб хато қилдими, жиноятга қўл урдими, қилмишига яраша жазоланиши зарур. Шахсан ҳокимга ёки жамиятга қандай хизмат қилган бўлганлигидан қатъий назар! Менимча, 23 йил давомида ҳокимлик лавозимида ишлаб келаётган Эркинжон Оқбўтаевичга энди шахсан хизмат қиладиганларга эҳтиёж қолмаган бўлса керак. Демак, бу ёғи – фақат вилоят равнақи ва халқ фаровонлиги йўлида фидокорлик!
Энди “катталаримиз”нинг ўз ўрнида қолдирилишининг иккинчи томони ҳақида. Самарқанд шаҳар ҳокими Фазлиддин Умаров ўз ўрнида қолганлиги ҳақида турлича фикрлар билдирилмоқда. Ҳокимни билганлар уни яхши одам, хушмуомала, бошқалар фикрини эшитадиган раҳбар сифатида таърифлашмоқда. Аммо “яхши одам” ва “яхши раҳбар” тушунчалари доим ҳам бир-бирига мос келавермайди. Барча яхши одам ва ўткир мутахассис ҳам раҳбарликни тўлақонли олиб боролмайди. Бунинг учун алоҳида истеъдод керак, раҳбарда одамлар билан, жамоа ичида ишлаш кўникмаси шаклланган бўлмоғи зарур.
Агар солиқ тизимида ёки банкда йиллар давомида ишлаган, иш хонасидан чиқмаган раҳбар ходим бир юмалаб ҳоким бўлиб қолса, ўнлаб йўналишлар ва улар ичидаги минглаб муаммоларга дуч келади. Бундай вазиятда у нима қилишини билмай, боши гангиб, муаммолар гирдобидан чиқолмай қолади.
Бир ярим йил давомида Самарқанд шаҳар ҳокими лавозимида ишлаётган Ф.Умаров ва уни ушбу лавозимга тавсия этганлар бу ҳақиқатни англаганга ўхшайди. Акс ҳолда, Шавкат Мирзиёев унга қарата “иложи борича Самарқанднинг оғирлигини билдинг, Тошкентга қайтмоқчисан. Тошкентга қайтмайсан, шуни билгин», демасди.
Аммо, фикри ожизимча, шаҳар ҳокимини жойига қайтариш лозим эди. Акс ҳолда ўз соҳасининг яхши биладиган, соҳани бошқара оладиган раҳбардан ажраламизу, лекин самарали фаолият юрита оладиган ҳокимга эриша олмаймиз. Айниқса, Самарқанд бир миллионлик шаҳар бўлиши кутилаётганлигини назарга оладиган бўлсак, бундай катта ҳудудни бошқариш учун шунга мос салоҳият зарур бўлади.
Ёки, айримлар уқтираётгандек, шаҳар ҳокими ҳозир вилоятнинг кучли таъсири остида ўз имкониятларини ишга сола олмаяптими? Мустақил бўлгач, ўзини намоён қиладими? Билмадим, буни ҳам вақт кўрсатади.
Аслида, янги ишга келган ҳоким ҳудуд билан, унинг қўлидан бир иш, оғзидан маслаҳат чиқадиган одамлари билан яқиндан танишиб, уларга таянган ҳолда иш юритса, мақсадга эришади. Мақсади яратувчанлик бўлганларга ёрдам қўлини чўзса, уларни қўллаб-қувватласа, улар ҳам оёққа туриб олгач, ҳудуд равнақи учун ҳеч нарсани аямайди. Ҳокимнинг бир оғиз гапи уларга кифоя.
Эндиликда давлатимиз раҳбарининг ҳокимларга нисбатан талаб ўзгармоқда, уларни сайлаш ҳақидаги фикрлар ўртага ташланди. Бу бир томондан. Бошқа томондан, аҳоли ҳам ҳокимларни мутлақ ҳукмдор деган тушунчадан узоқлашмоқда. Уларнинг ножўя хатти-ҳаркатлари муҳокама марказига айланмоқда. «Ҳокимлар ҳудудларнинг беги эмас, халқнинг ёлланма ишчиси» деган ақида одамларимиз онгига сингиб бормоқда.
Шундай экан, энди ишлайдиганлар, қўлидан аниқ бир иш келадиган, бошқалар оғирини енгил қила оладиганлар ўз ўрнини билган ҳолда давлат бошқарув органига ишга келсин. Ҳар ким қўлидан нима иш келишини билиб, ўз “потологи”ни англаган ҳолда мансаб отига минишга розилик берсин. Акс ҳолда, ўзини ҳам, атрофидагиларни ҳам, тизимни ҳам дабдала қилади. Тепадагилар ҳам ўзига яқинларни бир лавозимга тайинлашдан аввал “иним, қўлингдан ўзи нима иш келади” деб сўраши, салоҳияти ва имкониятини ўрганиши, кейинчалик ўзини ҳам, уни тавсия қилганларни ҳам шарманда этмаслигига ишонч ҳосил қилмоғи керакдир, балки?!
Тошпўлат Раҳматуллаев,
Самарқанд вилояти бўйича ўз мухбиримиз